Het ‘Omnibus-initiatief’ van de Europese Commissie

Blog

Achtergrond

Het Omnibus-initiatief moet worden bezien tegen de achtergrond van het – inmiddels beruchte – Draghi-rapport van 9 september 2024. In dat rapport concludeert de voormalig premier van Italië en voormalig voorzitter van de Europese Bank onder andere dat, kort gezegd, de concurrentiepositie van de Europese Unie kan worden verstevigd door Europese wetgeving te simplificeren. Het gaat dan met name om wetgeving met een ‘hoge regelgevende last’ voor bedrijven. Het Draghi-rapport noemde reeds bij wijze van voorbeeld onder andere de CSRD, CSDDD, en de Algemene Verordening Gegevensbescherming.

Het Draghi-rapport is bij de Commissie  als een bom ingeslagen. Als reactie heeft de Commissie de ‘Clean Industrial Deal’ aangekondigd. De concrete inhoud van de Clean Industrial Deal moet nog vastgesteld worden, maar duidelijk is dat het voortbouwt op de Green Deal en als doel heeft bedrijven te helpen in de transitie naar schone productie.  Een middel voor het bereiken van dat doel is, volgens de Commissie, lastenverlichting. De Commissie heeft zelfs – in lijn met een suggestie uit het Draghi-rapport – een ‘Economy and Productivity; Implementation and Simplification Commissioner’ aangesteld in de persoon van Valdis Dombrovskis (Letland). Het Omnibus-iniatief geldt dus als onderdeel van de Clean Industrial Deal.

Vorm van het Omnibus-initiatief

Na de aankondiging van Von der Leyen heeft men in de media aangenomen dat het Omnibus-initiatief de Taxonomieverordening, CSRD en de CSDDD zou samenvoegen als een soort fusie van regelgeving. Dat is echter niet de vorm waarin een Omnibus-initiatief normaliter wordt gegoten.

Het Omnibus-initiatief kan worden vormgegeven als zowel een richtlijn als een verordening. In beginsel wordt hierbij de gewone wetgevingsprocedure doorlopen, hetgeen kort gezegd inhoudt dat zowel de Europese Raad (hierna: de Raad) en het Europees Parlement (hierna: het Parlement) nog wijzigingen op het voorstel van de Commissie kunnen aanbrengen en er uiteindelijk in de ‘Triloog’ overeenstemming moet worden bereikt.

Kern van het instrument is dat het één regelgevend instrument is waarmee meerdere regelgevende instrumenten in één klap worden gewijzigd. In de media wordt bijvoorbeeld gespeculeerd over onder andere het stroomlijnen van definities zoals ‘waardeketen’ en ‘klimaattransitieplan’ (CSDDD), het verminderen van datapunten waarover gerapporteerd moet worden (CSRD), en zelfs het stroomlijnen van de respectievelijke data van inwerkingtreding (CSDDD en CSRD).

Van belang hierbij is dat het Omnibus-initiatief niet beperkt hoeft te blijven tot de Taxonomieverordening, CSRD en de CSDDD. Ook andere regelgevende instrumenten kunnen onder het Omnibus-initiatief vallen.

Vooruitzichten

Zo heeft Valdis Dombrovskis reeds aangegeven dat de Commissie de mogelijkheid aan het verkennen is om ook andere “elements” onder het Omnibus-initiatief te laten vallen, waarmee duidelijk wordt gehint op andere regelgevende instrumenten.

De Commissie geeft in de zogeheten ‘Competitiveness Compass’ van 29 januari 2025 meer duiding aan het Omnibus-initiatief. Zo volgt daaruit bijvoorbeeld dat de Commissie met een “unprecedented simplification effort” komt. Ook kondigt de Commissie een “series of Simplification Omnibus packages” aan. Het Omnibus-initiatief, bestaat derhalve uit meerdere Omnibus-pakketten. Het eerste Omnibus-pakket: “will, among others, cover a far-reaching simplification in the fields of sustainable finance reporting, sustainibility due diligence and taxonomy”, hetgeen impliceert dat het eerste Omnibus-pakket daadwerkelijk enkel de Taxonomieverordening, CSRD en de CSDDD raakt, zoals voorgesteld door Von der Leyen.

Daarnaast vermeldt het Competitive Compass dat een nieuwe definitie voor “small mid-caps” ondernemingen zal worden geïntroduceerd: “By creating such a new category of company, bigger than SMEs but smaller than large companies, thousand of companies in the EU will benefit from tailored regulatory simplification in the same spirit as SMEs.” Dit bevestigt de speculatie in de media dat er vrijstellingen van duurzaamheidsverplichtingen op handen zijn voor ondernemingen van een bepaalde omvang.

Ook blijkt uit het Competitive Compass dat de Commissie bezig is met het voorbereiden van simplificatie van de de verordening inzake Carbon Border Adjustment Mechansim (CBAM) voor “smaller market players”. De CBAM-verordening zet, kort gezegd, een eerlijke prijs op de productie van uitstoot intensieve producten die de Europese Unie binnenkomen. De simplificatie van de CBAM-verordening lijkt geen onderdeel uit te maken van het eerste, maar van een later Omnibus-pakket. Ook wil de Commissie werk maken van het simplificeren van de verplichtingen uit de verordening inzake Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemische stoffen (REACH-verordening), en in het veld van medische apparaten.

Om alle Omnibus-pakketten door de wetgevingsprocedure te loodsen, vermeldt de Commissie dat de “commitment to better regulation must be shared by all institutions throughout the legislative process, in compliance with the principles of subsidiarity and proportionality”, en dat er een herziene interconstitutionele overeenkomst met het Parlement en de Raad tot stand moet worden gebracht teneinde te waarborgen dat “the simplification commitment and implementation focus hold from start to finish in the legislative process.” De vraag is hoe een dergelijke herziening eruit komt te zien.

Een relevante ontwikkeling binnen het Omnibus-initiatief, die ik hier kort wil benoemen, is de intentie van de Commissie om één wettelijk regime in te voeren. Dit zou Europese ondernemingen de mogelijkheid bieden om voor een uniform kader te kiezen, zodat zij niet aan uiteenlopende nationale regelgeving in de 27 lidstaten hoeven te voldoen. Dit zogenoemde ‘28th legal regime’: “will simplify applicable rules and reduce the cost of failure, including any relevant aspects of corporate law, insolvency, labour and tax law.”

Met betrekking tot het Omnibus-initiatief neemt het Competitive Compass enige onduidelijkheid weg, maar zeker niet alle en het werpt ook nieuwe vragen op. Zo is zowel de precieze reikwijdte als de inhoud van het Omnibus-initiatief vooralsnog onduidelijk.

Recentelijk is bekend geworden dat de Commissie op 6 februari 2025 achter gesloten deuren een ‘Simplification Round Table’ organiseert voor stakeholders uit zowel het bedrijfsleven als NGO’s (mogelijk in verschillende sessies). Op de (gelekte) agenda staat ook de CBAM-verordening vermeld, naast de Taxonomieverordening, CSRD en de CSDDD. Ook staan ‘Small Mid-Caps and paperless’ op de agenda, hetgeen bevestigt dat het Omnibus-initiatief tevens mogelijke vrijstellingen bevat voor ondernemingen van een bepaalde omvang.

Op 11 februari 2025 publiceert de Commissie officieel haar werkprogramma voor 2025/2026, maar uit een gelekte versie (en uit het Competitiveness Compass) blijkt dat de Commissie op 26 februari 2025 met meer duidelijkheid komt wat betreft de inhoud van het Omnibus-initiatief.

Vanwege de (resterende) onduidelijkheid die aan het Omnibus-initiatief kleeft, is het op dit moment uitkijken naar die datum. Ondertussen grijpen lidstaten het Omnibus-initiatief aan om hun eigen belangen te doen gelden. Zo heeft Frankrijk de Commissie recentelijk (20 januari 2025) een brief gestuurd waarin zij onder andere verzoekt de inwerkingtreding van de CSDDD voor onbepaalde tijd, en de CSRD voor twee jaar, uit te stellen. Ook verzoekt Frankrijk de Commissie om significante verlichting van de rapportageverplichtingen onder de CSRD door te voeren. Frankrijk volgt hiermee Duitsland, dat eerder, op 1 januari 2025, een soortgelijke brief naar de Europese Commissie stuurde waarin zij het Omnibus-initiatief verwelkomde, maar tegelijkertijd om twee jaar uitstel van de CSRD verzocht. Het Nederlandse kabinet onderschrijft het doel van regeldrukvermindering en wil daarbij in ieder geval inzetten op het terugdringen van ‘dubbele en onnodig complexe’ rapportageverplichtingen onder de CSRD en CSDDD. Zodra het Omnibus-initiatief daadwerkelijk wordt gepresenteerd, deelt het kabinet een beoordeling daarvan met de Tweede Kamer.

De komende maanden zullen van belang zijn om te bepalen welke regelgevende aanpassingen het Omnibus-initiatief daadwerkelijk zal omvatten en in hoeverre het tegemoetkomt aan de wensen van de Commissie met haar Green Deal en Clean Industrial Deal, en de oproepen tot lastenverlichting en uitstel vanuit verschillende lidstaten en het bedrijfsleven.